رویکرد بریکس رویکرد اصلاحی است نه تجدیدنظر طلبانه

محسن شاطرزاده، سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در برزیل راجع‌به اهداف شکل‌گیری بریکس و کارکرد‌های تعریف شده آن برای کشور‌هایی که عضو آن هستند، گفت: بریکس یعنی شورش جهان جنوب یا جهان غیرغربی علیه نظام غیرعادلانه حاکم لیبرال غربی. این موضوع ماحصل آن چیزی است که ایده بریکس باعث شکل‌گیری آن در سال ۲۰۰۶ شد.

وی افزود: بریکس امروز تبلور جهان جدیدی است که می‌خواهد نظم جدیدی به جهان ارائه دهد. همه اذعان دارند که قدرت از جهان غرب به جهان شرق یا جهان غیرغربی در حال انتقال است که بریکس یک مجمعی است برای شکل‌گیری این نظم جدید. در این نظم جدید قطعاً ایران جایگاه ویژه‌ای خواهد داشت که باید بتواند نقش خود را ایفا کند.

بریکس به دنبال کاهش وابستگی به آمریکا و اروپا است

شاطرزاده ادامه داد: بریکس برای بهبود وضعیت اقتصادی جهان، اصلاح نظام مالی در جهان و برقراری روابط پولی و تجاری نزدیک با یکدیگر، شکل گرفته است. بریکس به دنبال کاهش وابستگی به آمریکا و اروپا، تغییر مناسبات اقتصادی جهان، عادلانه کردن این مناسبات و ایجاد نهاد‌های آلترناتیو نظام لیبرال غربی است. بریکس به دنبال نظام عادلانه به منظور ایفای نقش موثر در یاری رساندن به کشور‌های در حال ورشکستگی است و به‌دنبال تاثیرگذاری مثبت بر بحران‌های سیاسی و یا اقتصادی مهم جهان است.

سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در برزیل ادامه داد: بریکس با تحریم یک جانبه آمریکا مخالف است و با یک جانبه‌گرایی آمریکا و با تسلط غرب بر نهاد‌های بین المللی مقابله می‌کند و لذا ظرفیت عظیمی در بریکس وجود دارد.

وی همچنین درباره برگزاری اجلاس‌ها و رویداد‌های مختلف توسط بریکس گفت: بریکس در سال ۲۰۲۴، ۲۷۶ رویداد دارد که شامل اجلاس‌های مختلف روسای جمهور، وزرای خارجه، دارایی، کشاورزی و آموزش علوم است.

اگر در گذشته جهان توسط قطب‌ها اداره می‌شد، امروزه توسط مناطق اداره می‌شود

در ادامه نوذر شفیعی، کارشناس مسائل بین‌الملل درباره ظرفیت‌های موجود در بریکس گفت: بعد از پایان جنگ سرد ما یک دوره جدیدی از منطقه‌گرایی‌ها و یا شکل‌گیری نهاد‌ها را داشتیم و علت این مسأله هم این است که اگر در گذشته جهان توسط قطب‌ها اداره می‌شد، امروزه توسط مناطق اداره می‌شود. مسأله بعد این است که ما در تجزیه و تحلیل برخی از منطقه‌گرایی‌ها به سه دسته می‌رسیم؛ نوظهور، بالنده وبالغ. بریکس در این دسته‌بندی، یک نهاد نوظهور است.

او ادامه داد: رویکرد بریکس رویکرد اصلاحی است نه تجدید نظر طلبانه. علت اصلاحی بودن آن این است که خود بریکس در چارچوب این نظم شکل گرفته است. بریکس نمی‌خواهد ناگهانی این نظم را به لحاظ ساختاری در هم بریزد، بلکه می‌خواهد یک الگوی جدیدی را جایگزین کند.

وی همچنین گفت: اینها نظم بین‌المللی لیبرال را می‌گویند که چهار جزء دارد؛ یک قسمتش نظم ارزشی است؛ جایی که از حقوق بشر و دموکراسی بر اساس مدل غربی صحبت می‌کند. کشور‌های عضو بریکس معتقدند که ارزش‌های غرب جهانی نیست. بریکس معتقد است که ارزش‌های فرهنگی نسبی هستند و از کشوری به کشور دیگر و از منطقه‌ای به منطقه دیگر فرق می‌کند.

شفیعی درباره تفاوت دیدگاه‌های کشور‌های عضو بریکس نیز اظهار داشت: چون بریکس نوظهور است فعلاً نمی‌توانیم از یک گروه واحد و منسجم صحبت کنیم. کشور‌ها در بعضی از حوزه‌ها دیدگاه‌های متفاوتی دارند؛ به‌خصوص چین و هند؛ بنابراین دیدگاه‌ها الزاماً یکسان نیست. باید در بریکس، مسائل و ایده‌ها مطرح شود و متناسب با آنها ساختار‌ها شکل گیرد. گاهی اوقات نیز ممکن است ساختار‌ها نیاز به بازنگری داشته باشد.

این کارشناس مسائیل بین الملل همچنین درباره حضور ایران در بریکس گفت: قرار نیست وقتی که ایران وارد بریکس می‌شود، هر آنچه که از ابتدای بریکس تصویب شده تا الان را بپذیرد. ممکن است که مسائل بریکس را مورد مطالعه و بازبینی مجدد قرار بدهد و در برخی از موارد دیدگاهش را مطرح کند. 

وی مورد بحث در بریکس نیز اظهار داشت: بریکس در بحث اقتصادی دو حرف مهم دارد؛ نظم اقتصادی غرب در برخی از موارد ناکارآمد است و مورد دوم بحث توسعه است که وقتی بانک‌ها وام می‌دهند، وام را مشروط می‌کنند؛ مشروط می‌کنند به حقوق بشر؛ مشروط می‌کنند به دموکراسی و … . این موضوعات مورد اعتراض کشور‌های عضو بریکس است. در این مواقع جایگزین‌هایی ارائه می‌دهند مثل بانک بریکس.